اهمیت و ضرورت مشاوره

برخی معتقدند، مشکلاتی که در زندگی برایشان به وجود می‌آید، باید خودشان

به‌تنهایی سر و سامان دهند، و پیش مشاوره نروند در حالی که این دیدگاه نادرست است؛

زیرا در دوره‌ای که فراوانی اندیشه‌ها و تنوّع سلیقه‌ها وجود دارد، بسیار دور از ذهن است

که خود انسان بتواند به‌تنهایی از پس آن‌ها بر بیاید.

ما در جهانی زندگی می‌کنیم که همه روزه به دنبال تغییر و تحوّل است.

انسان نمی‌تواند به تنهایی و بدون کمک گرفتن از دیگران، برنامه‌ریزی دقیق داشته باشد و

زندگی خود را پیش ببرید.

 انسان تنها موجودی است که با هم‌نوعان خود به تبادل نظر می‌پردازد و برای شناخت و

حلّ مشکلات خودش با آنان مشورت می‌کند.

مشاوره به این افراد کمک می‌کند تا راهِ حلّ مناسبی برای مشکلاتشان بیابند.

امروز بشر در دورة پیچیده‌ای زندگی می‌کند؛

لذّت بردن از زندگی شخصی و رشد و تعالی شخصیت، شکوفا نمودن استعدادها و ارضای نیازها،

اعم از نیازهای اولیة جسمانی، نیاز به امنیّت و آرامش، نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن، نیاز به احترام و نیاز به شکوفایی در دنیای امروز فرایند ساده‌ای نیست؛

انسان در تمام این مراحل، به داشتن مشاور و مشاوره کردن نیازمند است. 

تعریف مشاور

مشاور از تمامی فعالیت‌های اخلاقی تشکیل یافته است که در آن مشاور متعهد،

تلاش می‌کند تا به آن دسته از رفتارهایی بپردازد که بتواند به حل مشکلات و مسائل او منجر شوند.

مشاوره به رابطة حرفه‌ای بین یک مشاور آموزش‌دیده و مراجع دلالت دارد.

این رابطه معمولاً میان دو نفر است. اگر چه بعضی مواقع مشاوره با بیش از دو نفر صورت می‌گیرد.

این رابطه برای کمک کردن به مراجعان، برای درکِ نظرات آنان در مورد محیط زندگی خود و شناختِ راهی برای رسیدن به اهداف انتخاب شده فردی،

از طریق انتخاب راه‌های سنجیده و حلِ مشکلات هیجانی و میان فردی برگزار می‌شود.

اهداف مشاوره

در تعاریف بیان شده که «مشاوره» به فرد کمک می‌کند تا خود را بشناسد.

هدف از اینکه فرد خود را بشناسد این است که با این شناسایی به‌صورت انسانی

مؤثرتر و خلاق‌تر و در نتیجه شادمان‌تر درآید و بتواند به‌صورت فعّال‌تر در اجتماع ظاهر گردد.

 افزایش رشدِ شخصی و روانی فرد در مسیر رشدِ اجتماعی است.

بدین طریق مشاوره و راهنمایی دارای دو هدف است:

1- هدف آنی: هدف آنی راهنمایی کمک و راهنمایی فرد در حلِ مشکلات تحصیلی،

خانوادگی و شغلی است که این را علاج واقعه قبل از وقوع می‌دانند و باعث جلوگیری

از اتلاف سرمایة مادی و معنوی فرد در راهی ناشناخته می‌شود.

2-هدف غایی: فرد خود قادر باشدیا بتواند با بینشِ صحیح به حلِ مشکلات خویش پرداخته و عاقلانه رفتار نماید.

این است که راهنمایی آنی شرط لازم و مکمّل راهنمایی غایی و نهایی است.

فواید مشورت کردن

1- بهترین شناختن منافع و مصالح و راهِ تأمین آن‌ها و در نتیجه سرعت در حل مشکلات؛

2- رشد اندیشه و قدرتِ تدبیر؛

3- پی بردن به نقص و نارسایی فکر شخص (تواضع در فکر) و مصون بودن از غرور و استبداد؛

4- شناسایی افراد شایسته، خوش فکر و مبتکر؛

5- شخصیت دادن به افراد و به دنبال آن رشد شخصیت اجتماعی؛

6- ایجاد هماهنگی و وحدت در مقام اندیشه و عمل و جلوگیری از اختلافات نظری و عملی؛

7- زنده کردن حسِ همکاری و هم یاری در افراد؛

8- کاهش میزان خطا و لغزش و همچنین مصون ماندن از حسد دیگران در صورت پیروز شدن در کار.

ویژگی‌های یک مشاورِ خوب

امام على (علیه‏السلام) فرموند: «خَیْرُ مَنْ شاوَرْتَ: ذَوُوالنُّهى وَالْعِلْمِ وَأُولُوالتَّجارِبِ وَالْحَزْمِ»؛ 

بهترین کسانى که با آنان مشورت مى‏کنى، صاحبان خرد و دانش و تجارب و دوراندیشى‏اند.(غررالحکم، ج3، ص428)

مهمتر از اصل «مشورت»، شناختن و یافتن مشاوران خوب و شایسته است

ولى این «خوبى» و «شایستگى» در مشاوره چیست؟ معیار آن کدام است؟ تأثیر ویژگی‌های اخلاقی در فرایند مشاوره؛

در دنیای معاصر و ناتوانی و محدودیت انسان در دستیابی به تمام امکانات و اطلاعات کمی و کیفی،

نقش راهنمایی و مشاوره از برجستگی خاصی برخوردار است،

لذا انسان جهت رفع احتیاجات و برآوردن نیازهای روحی و جسمانی خود به مشاوره و راهنمایی نیاز دارد.

«تجربه»، بالاتر از علم است و «دوراندیشی» هم ما را از پشیمانى‏هاى ناشى از شتاب و هوس و نقداندیشى مصون می دارد.

اگر مشاور توانایی و ویژگی‌هایی نداشته باشد از عهده چنین امر خطیری بر نخواهد آمد؛

به همین دلیل لازم است، کسانی را برای مشورت انتخاب کنید که از جنبه‌های مختلف قابل قبول باشند؛

به عبارت دیگر مشاور دارای صلاحیت و خصوصیتی باشد که پاسخگوی مراجعین خود باشد، در غیر آن مشکلات آنان حل نخواهد شد.

بنابراین اگر کسی از ویژگی‌های اخلاقی و علمی مناسب برخوردار باشد، امر مشاوره‌ای او نیز با موفقیّت به پایان می‌رسد.

«خردمندى»، مانع تصمیم‌هاى عجولانه مى‏شود. انگیزة رایزنى و مشورت، بهره‏گیرى از دانش و تجربه و خرد دیگران است.

آنچه ما را از خطا و لغزش مصون مى‏دارد، افزودن دانسته‏ها و تجربه‏هاى دیگران به دانش و فهم و تجارب خویش است.

«حزم» (دوراندیشی): آنکه در کارها و نظرها و تصمیم‏ها، اهل دوراندیشی نیست،

نمى‏تواند براى ما «مشاورى خوب» باشد و ما را به درستی راهنمایی کند.

این است که نباید از هر کس نظر خواست و به نظر مشورتى هر فردى عمل کرد.

«رازداری»: یک مشاور خوب می‌بایست رازدار خوبی باشد.

امین بودن در هر کاری باعث اعتماد دیگران می‌شود. این امر مهم در تمام فرایند زندگانی انسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در امور مشاوره نیز تا مراجع اطمینان کامل از مشاور پیدا نکند رازهای درونی و رفتار‌های پنهان خود را آشکار نمی‌کند؛

چرا که ممکن است به واسطه‌ای افشاگری سرنوشت و حیات او تغییر کند.